Camera in de rechtzaal?!
Afgelopen week was ik aanwezig bij de rechtszaak van de heer Koelewijn. Meneer Koelewijn wordt verdacht van poging tot doodslag, mishandeling en misbruik van één of meerdere van zijn 19(!) kinderen. Een ontzettend heftige zaak dus waar ook veel media-aandacht voor was. Dat was ook te zien aan het aantal journalisten in de zaal: er waren twee camera-ploegen, er was iemand die live twitterde vanuit de zaal en meerdere mensen waren persberichten aan het schrijven.
Nu vond Meneer Koelewijn al die aandacht helemaal niet erg; sterker nog, hij vindt zichzelf onschuldig en vond dat hij dat door al die media in de zaal aan heel Nederland kon bewijzen. Dit is opvallend, want meestal willen verdachten niet in beeld.
Hier wil ik het over hebben. Wat zijn de regels voor journalisten in de rechtszaal? Uitgangspunt is dat rechtspraak openbaar is. Iedereen, dus ook journalisten, mag altijd en overal een rechtszaal binnenlopen. Je mag ook alles mee naar binnen nemen, verboden voorwerpen daargelaten natuurlijk.
Voor schrijvende journalisten is het dus heel gemakkelijk verslag te doen van een rechtszaak, want papier en pen of een laptop mag mee naar binnen. Voor TV-pers is het wat moeilijker. Niet vanwege rechtszaalregels, maar omdat de privacy van verdachten geschaad kan worden. Daarom moet TV-pers (en sowieso iedereen die wil filmen) zich melden bij de afdeling communicatie van de rechtbank. Wij als Rechtspraak Reporters moeten dit ook altijd doen als we willen filmen in de rechtbank. Als je je aan de regels houdt, krijg je toestemming.
Omdat de privacy van verdachten níét meer bekend mag worden door de aanwezigheid van camera’s, mag de verdachte niet in beeld, tenzij hij of zij hier toestemming voor gegeven heeft. Meneer Koelewijn heeft dit dus gedaan. De stem van verdachte mag wel worden opgenomen, tenzij verdachte hier ernstige bezwaren tegen heeft.
In het kader van openbaarheid van de rechtspraak mogen er wel beeld- en geluidopnames worden gemaakt van de rechters, advocaten, officier van justitie en andere professionele procesdeelnemers. Van getuigen, slachtoffers, publiek en deskundigen mogen er nóóít opnames worden gemaakt. Overigens kan het ook worden verboden om delen van een rechtszaak te filmen. Meneer Koelewijn wilde bijvoorbeeld niet dat de bespreking van zijn persoonlijke omstandigheden werd opgenomen. Hier gingen de camera’s dus uit, en ook de rechters en advocaten werden niet gefilmd. Er zijn namelijk onderdelen van een rechtszaak waarbij de professionele procespartijen altijd kunnen worden gefilmd, en de bespreking van persoonlijke omstandigheden hoort daar niet bij.
Overigens zit er een grote MAAR in alles wat ik hierboven heb geschreven. Als het ordelijk verloop van de zitting, privacy van verdachten, veiligheid, of de waarheidsvinding in het geding is, kan de rechter altijd opnames verbieden. In grote zaken zoals de Holleeder-zaak is er dus vrijwel altijd wen goede reden om camera’s te verbieden. De zaak-Koelewijn was dus een buitenkans voor journalisten om verslag te doen van zo’n uitzonderlijke zaak.
