SummerCourt Den Haag: wat is een goede rechter?

De SummerCourt is een initiatief van de rechtspraak om talentvolle rechtenstudenten een week lang te ”trainen” in het werken bij de rechtspraak.  Het is niet alleen een kans voor studenten om alles uit zichzelf te halen, ook voor rechters en officieren is het interessant om te weten wat de nieuwe generatie juristen belangrijk vindt. In dit kader vond in gerechtshof Den Haag een hevige discussie plaats tussen twee raadsheren en de studenten over de vraag: ”Wat is een goede rechter?” Het werd duidelijk dat de studenten hier een sterke mening over hadden.

————————————————————————————————————————

Wat maakt een rechter een goede rechter? Dat is de vraag die centraal staat vanmiddag. 10 studenten discussiëren met elkaar en met raadsheren Gepke Dulek-Schermers en Paul Glazener over de ethische en professionele dilemma’s van een rechter.

De eerste stelling gaat over hoor en wederhoor. Moeten partijen evenveel aan het woord komen bij een mondelinge behandeling? In eerste instantie zijn de studenten het hier mee eens. Maar wat als één partij weinig inhoudelijke bijdrage levert? Ze vinden het vooral belangrijk dat partijen zich gehoord voelen. De rechter moet partijen de gelegenheid om hun visie op de zaak uit te leggen.

Maar wat moet een rechter dan doen om partijen zich gehoord te laten voelen? Eén student heeft bij een strafzaak eerder deze week gemerkt dat de verdachte makkelijker praatte toen de rechter hem in spreektaal aansprak. Moet een rechter verdachten dan aanspreken op hun niveau? Ja, vinden de studenten, maar het is knap als een rechter een verdachte gelijk aanvoelt.

En hoe zit het dan met de toga? Is die nog van deze tijd? De studenten zijn het eens dat de toga de onafhankelijkheid van de rechter benadrukt. En die rechter moet onafhankelijk zijn én blijven, daar is geen twijfel over mogelijk. Moeilijker is de volgende vraag. Mag de rechter in het openbaar een slobbertrui en spijkerbroek aan? Liever niet, luidde het credo. Deze rechter tast zijn geloofwaardigheid aan.

De toga is dus een uiting van de onafhankelijkheid van de rechter. Laten hoofddoeken en keppeltjes dan partijdigheid zien? Er moet geen inherent voordeel zijn voor één van de partijen, doordat deze persoon/personen zich beter kunnen verplaatsen in de rechter. Maar op deze vraag zeggen de meeste studenten toch nee. Rechters zijn onafhankelijk omdat ze rechters zijn. Een hoofddoek doet daar niets aan af.

Maar jullie zeiden eerder dat juist het gevoel van partijen belangrijk is. Als partijen een rechter met een hoofddoek als partijdig zien, wat moet er dan gebeuren? Volgens de studenten is het ondoenlijk dat een rechter nooit wat van zichzelf laat zien. Er zijn volgens hen veel meer manieren waarop de rechter een blijk van partijdigheid kan geven. Het is onmogelijk om met alles rekening te houden. Wel vinden de meeste studenten dat er geen inherent voordeel voor één van de partijen mag zijn en het in sommige gevallen belangrijk is om naar de samenstelling van de kamer te kijken, wat in veel gevallen al gedaan wordt.

Vervolgens wordt een andere stelling besproken, die ik voor het gemak ”de gespecialiseerde rechter” noem. Moet een rechter, in een zaak over bijvoorbeeld aardappels, meer kennis hebben van de tijd dat verschillende soorten aardappels zonder water kunnen dan een advocaat? Dat kan je niet van een rechter verwachten, vinden de studenten.

Mag een advocaat een rechter dan feitenkennis bijbrengen? Het merendeel van de studenten vind dit geen keuze, maar zelfs een verplichting van de advocaat. Het is in het eigen belang van de advocaat om een gefundeerd oordeel te krijgen.

Maar een advocaat kan dan toch de feiten naar zijn hand zetten, waardoor het vonnis in het oordeel van zijn cliënt uitvalt? Dat risico zien de studenten wel. Maar het blijft de verantwoordelijkheid van de rechter om beide kanten te horen, en met zijn eigen verstand tot een gefundeerd oordeel te komen.

Op de vraag moet een rechter moedig zijn? Antwoorden de jongeren volmondig ja. De maatschappij kan soms veel druk uitoefenen op de beslissing van de rechter, zoals bijvoorbeeld in de zaak Anne Faber. Half Nederland schreeuwt: “levenslang”, “TBS”. De rechter moet in zo’n geval moedig zijn en zie en een onafhankelijke beslissing maken. Ook kunnen de studenten zich voorstellen dat rechters soms angstig kunnen zijn, wanneer zij bijvoorbeeld een beslissing nemen waar een deel van de samenleving het niet mee eens is.

Het was echt een interessante discussie. Het is mooi om te zien dat de studenten een duidelijke mening hebben over wat een rechter een goede rechter maakt. Ze hebben sterke onderbouwingen voor hun mening, luisteren naar elkaar en zijn het op veel vlakken eens. Dit belooft wat voor de toekomst!